UYGUN - PRATİK DEFTER - TÜRKÇE 7. SINIF

3. BÖLÜM: FİİLDE YAPI www.sadikuygun.com.tr 58 • “Et-, ol-, kıl-, buyur-, eyle-” fiilleri her zaman yardımcı eylem olarak kullanılmayabilir. Eğer “et-, ol-” fiilleri kendinden önce gelen isimle birlikte bir fiili karşılarsa yardımcı fiil, tek başına bir fiili karşılarsa asıl fiil olur. ➤ Dünkü değil ama bu seferki olmuş. (asıl fiil) ➤ İnsaf eyle bu gariban adama. (yardımcı fiil) • “Et-, ol-, eyle-, kıl-” fiilleri isim ya da isim soylu sözcükle birleşirken ünlü düşmesi veya ünsüz türemesi meydana gelirse isim ile yardımcı eylem bitişik yazılır. ➤ zan et ➞ zannet ➤ kayıt ol ➞ kaydol ➤ seyir eyle ➞ seyreyle D D M A T K K L E E ! ! b. Kurallı Birleşik Fiiller İki fiilin birleşmesiyle oluşan birleşik fiillerdir. İkinci fiiller hiçbir zaman değişmez. Kurallı birleşik fiiller beş grupta incelenir: Yeterlik Fiili (-ebil / -abil) Yeterlik fiili cümleye “gücü yetme, olasılık, izin verme, yeterli olma” anlamlarını katar. Yeterlik fiilinin olumsuzunda ikinci fiil “bil-” kullanılmaz. • çıkabileceğim ➞ çık + a + ma + (y)acak - ım • başarabilirsin ➞ başar + a + maz - sın fiil + fiil + kip eki + şahıs eki herhangi bir fiil - ebil - - iver - - ekal - - edur - - egel - - eyaz - - esi gel - - eceği tut - 1. 2. Örnek: • Ahmet de bu işin üstesinden gelebilir. ( ...................................... ) • Biraz kızınızla ilgilenebilir misiniz? ( ...................................... ) • Şimdi herkes teneffüse çıkabilir. ( ...................................... ) • Bugün iş için beni arayabilirler. ( ...................................... ) başarmaya gücü yetme isteme, rica izin verme olasılık