UYGUN - PRATİK DEFTER - SOSYAL BİLGİLER 7. SINIF

138 6. ÜNİTE: ETKİN VATANDAŞLIK Demokrasi: Halkın doğrudan veya kendi seçtiği temsilcileri aracılığıyla kendi kendisini yönetmesidir. Demokrasi kelimesi Antik Yunan’dan gelir. “Demos” halk, “kratos” güç, iktidar anlamına gelen kelimelerden oluşmuştur. Türkiye 1949’da İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ni imzalamıştır. Demokrasinin Gelişimi ✓ Demokrasinin ilk olarak uygulandığı yer Antik Yunan şehir devletlerinden Atina’dır. Tamamen doğru- dan demokrasi olmasa da, kısıtlı olarak yaşanan ilk örneğidir. Halk, devlet yönetimine katılır, yasaları ve vergileri oylayabilirdi. Oy kullanmak için hür erkek ve Atina vatandaşı olmak gerekiyordu. ✓ On iki Levha Kanunları: MÖ 5. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nda yazılan ilk kanun metinleridir. Dev- let ile vatandaş arasındaki ilişkilerin düzenlendiği aile, dava açma hakkı, ceza gibi konuların yer aldığı maddelerden oluşur. ✓ Magna Carta Libertatum: Latince büyük sözleşme, büyük şart anlamına gelir. 1215 yılında imzalanan bu belge ile ilk kez kralın yetkileri kısıtlanmıştır. Kral, yasalara uyan özgür insanların keyfi olarak ceza- landırılmaması, derebeylerinden fazla vergi almayacağı gibi hükümleri kabul etmiştir. Magna Carta İn- giltere’de demokrasinin, insan haklarının, anayasacılığın ilk basamağıdır. ✓ 1689 İngiliz İnsan Hakları Bildirisi: Bu bildiri ile kral kanun üstünlüğünü kabul etmiştir. Parlamento- nun (meclis) hazırladığı bildiri ile kralın bazı yetkileri sınırlanmıştır. Böylece İngiltere’de kral ve parla- mentonun bir devlet şekli kabul edildi (Meşruti Monarşi). ✓ 1776 Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi: Tüm insanların eşit olduğu yaşama, özgürlük gibi hakların doğuştan geldiği ve devletin bu hakları korumakla sorumlu olduğu gibi maddeler bu bildirgenin içinde yer almaktadır. ✓ 1789 Fransız İhtilali: Özgürlük, eşitlik, hak, adalet gibi kavramları ortaya çıkarmış ve 1789 Fransız Yurttaş ve İnsan Hakları Bildirgesi’nin hazırlanmasını sağlamıştır. Hakların kanunlar ile belirlenmesini, adil yargılamayı, devletin denetlenmesini, kuvvetler ayrılığını yani yasama, yürütme, yargının ayrı ol- masını savunur. Monarşi yönetimi yerine cumhuriyet kurulmuş, egemenliğin halka verilmesi ve meclis oluşması kabul edilmiştir. Demokrasinin temelini oluşturan kavramlar Fransız İhtilali ile tüm dünyaya yayılmıştır. ✓ 1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi: Birleşmiş Milletlerin yayınladığı bu bildirge demokratiktir. Herkesin yasalar önünde eşit, kendini savunma hakkının olduğu, hak ve özgürlüklerden herkesin ya- ralanabileceği devletler tarafından kabul edilmiştir. DEMOKRASİ SERÜVENİ www.sadikuygun.com.tr