UYGUN - SPOTLU SORU BANKASI - TÜRKÇE 6. SINIF

ETKİNLİK YANIT ANAHTARI www.sadikuygun.com.tr 222 PARAGRAFTA ANLAM 3. BÖLÜM www.sadikuygun.com.tr 66 Paragrafta Yardımcı Düşünceler, Konu ve Başlık ETKİNLİK 19 Aşağıdaki metinlerin konu ve ana düşüncelerini verilen boşluklara yazınız. Teknoloji kullanımında dikkat edilmesi gereken önemli bir durum vardır. Tek- noloji, hayatımızı kolaylaştırmak için bir araçtır. Eğer hayatımızın tümünü kaplıyor ve zaman öldürmekten başka bir işe yaramıyorsa o teknoloji, amacı- nı aşmıştır. Örneğin, her cebe giren te- lefonlar yüzünden insanlar gerçek ya- şamdan uzaklaşıyor, sosyal medya sanallığına düşüyorsa teknoloji artık hayatımızı olumsuz yönde etkilemeye başlamıştır. Tekno- loji, insanlığın temel özelliklerinden olan gerçek yaşamdan bireyleri uzaklaştırmayacak şekilde kullanılmalıdır. Bu bilinçle yaklaşırsak gerçek- ten yararlı bir şekilde teknolojiyi kullanabiliriz. a Ana düşünce: b Konu: Kitap okumak her bireyin ihti- yacıdır. Çünkü kitap, bireyin düş gücünü geliştirir. Bireye, olayları ve durumları çok yön- lü düşünebilme becerisi ka- zandırır. Çok yönlü düşünebi- len güçlü beyinlere sahip bireyler ise bir toplumun ihtiyacıdır. Toplum bu bireylerle geli- şir. Her birey, kitap okuma alışkanlığını kazan- dığında toplumun gelişmesinin önünde bir en- gel kalmayacaktır. a Ana düşünce: b Konu: Çocukların gelişiminde sağ- lıklı beslenme konusu önem- lidir. Yapılan araştırmalarda besin türlerinin çeşitli zihinsel ve ziksel gelişimleri destek- lediği ve tamamlanmasını sağladığı tespit edilmiştir. Be- sinlerin görsel şekillerinin de gelişimine katkı sağladığı organa benzediği keşfedilmiştir. Örne- ğin ceviz beyne benzer, domates kalbe ve bu organların gelişimine katkı sağlarlar. Bu doğal ürünlerin doktor tavsiyeleri dikkate alınarak ço- cukların öğünlerine eklenmesi, onların ziksel ve zihinsel gelişimine katkı sağlayacaktır. a Ana düşünce: b Konu: Teknoloji, insan ilişkilerini sekteye uğratmayacak şekilde kullanılmalıdır. Teknolojinin kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar Çocukların ziksel ve zihinsel gelişimlerinde tükettikleri besinlerin önemi büyüktür. Çocukların gelişiminde sağlıklı beslenmenin önemi Bireyler kitap okuma alışkanlığı kazandığında toplumun gelişmesine katkı sağlayacaktır. Toplumun gelişmesinde kitap okumanın önemi PARAGRAFTA ANLAM 3. BÖLÜM 71 UYGUN TÜRKÇE 6 SPOTLU SORU BANKASI ETKİNLİK 22 Paragraf Oluşturma, Sıralama, Tamamlama, Metin Planı / Paragrafın Akışını Bozan Cümle Aşağıda karışık hâlde verilen masalı düzenleyiniz. Aşağıdaki gökkuşağına doğru sırayla yazınız. a) Kayanın altından bir kese altın çıkmış. Kesenin üzerinde: “Bu altınlar, hiçbir çıkarı olmadan kayayı yoldan çekmeye çalışan azimli kişiye aittir.” yazıyormuş. Köylü de çabasının ödülünü almış. b) Uzak ve aydınlık bir ülkenin zeki kralı, saraya giden yolun üzerine kocaman bir kaya koydurmuş ve sarayın penceresine oturmuş. c) Bir köylü saraya meyve götürüyormuş. Sırtındaki küfeyi indirmiş ve kayayı yoldan çekmek için uğ- raşmaya başlamış. Uzun bir uğraştan sonra kayayı yoldan çekmiş. d) Saraya gelen herkes yolların bozukluğundan şikâyet edip söylenmiş. Kralın halktan vergi alıp yolda taşlar bırakmasını eleştirmiş. e) Ülkenin en zengin tüccarları, en güçlü kervanları birer birer gelip kayanın etrafından dolaşıp söyle- nerek saraya girmişler. Hiçbiri kayayı kaldırmaya çalışmamış. 3 4 5 1 2 Her engel hayatımızı daha da iyileştirecek bir fırsattır. b e d c a PARAGRAFTA ANLAM 3. BÖLÜM 67 UYGUN TÜRKÇE 6 SPOTLU SORU BANKASI Paragrafta Yardımcı Düşünceler, Konu ve Başlık ETKİNLİK 20 Aşağıdaki metinlerin ana düşüncelerini verilen boşluklara yazınız. Metinlere ana düşüncelerine uy- gun başlık veriniz. Hayat, korku ve suçluluk duygusu üzerine kurulmaz. Eğer böyle olur- sa kimliksiz, kişiliksiz varlıklar olur- lar. Böyle yetişmiş bir insanın haya- tın içinde duruşu da hep aynı duygularla olacaktır. Kimse kendi çocuğunun hayatın içinde pısırık, korkak, kişiliksiz ve kimliksiz olma- sını istemez. Onu sağlıklı ve kişilik- li yetiştirmek isteyen, aynı zamanda ona so- rumluluk vermekle yükümlüdür. Sorumluluk aynı zamanda kişilik gelişimini oluşturan en önemli ögedir. a Ana düşünce: b Başlık: Yazmak, önemli bir iştir. Fakat yazarken yazdığı- mız metin türüne göre kalemimizi bilememiz gerekir. Çünkü bazı tür- ler kör kalemle yazıla- maz. Bir şiiri yazarken keskin bir kaleme ihtiyacınız vardır. Kısa cüm- lelere yoğun anlamlar yüklemek ancak böyle başarılabilir. Keskin bir kalem ise yalnızca dil gücü güçlü yazarlarda bulunur. Dil gücünü ka- zanabilmek için çok kalem köreltmiş ve çok mürekkep yalamış yazarları örnek almak gere- kir. a Ana düşünce: b Başlık: Yazmaya başlamanın en gü- zel yolu bir defter tutmaktır. Bir defter ve kalem… Ve tabii yalnızlık. Bir üçüncüsü, yaz- dıklarınızı kimsenin okuma- yacağına iyice inanmanız. Ancak insanın içinde hep bir kuşku olacaktır. Deftere gü- zel ve değerli şeyler yazamama korkusu kimi zaman insanın yaratıcılığını kilitler. Bunu da iki defter alarak başarabilirsiniz! Asıl yayımlata- caklarınızı, insanlara okutacağınız metinleri ikinci deftere ve aklınıza gelen diğer her şeyi dilediğiniz gibi birinci deftere yazacağınıza ken- dinizi inandırmanız yeterli olacaktır. a Ana düşünce: b Başlık: Sorumluluk, çocukların kimlik ve kişilik kazanmasını sağlar. Öğrenci yorumu Öğrenci yorumu Öğrenci yorumu Yazmak için bir defter, kalem; yalnızlık ve yazı- lanların okunmayacağı düşüncesi yeterlidir. Yazmak için keskin bir kaleme ihtiyaç vardır. PARAGRAFTA ANLAM 3. BÖLÜM www.sadikuygun.com.tr 74 Paragrafta Anlatım Özellikleri ETKİNLİK 23 Aşağıdaki metinlerin anlatım biçimlerini belirleyiniz. Kitaplığım, yusyuvarlak odamda bir bakışta ki- taplarımın tümünü birden görebileceğim şekilde duruyor. Odamın on altı adım çapında, boşluğa bakan çok geniş ve güzel manzaralı üç pence- resi var. Issız bir ormana ait olan bu manzara bana okurken ilham veriyor. Orman her mevsim yeşil akan ağaçları barındırıyor. Köye ailemle beraber gitmiştik. Ben heyecanla sağa sola bakıyor, etrafı dikkatlice izliyordum. Gördüğüm güzellikler şehirde yoktu. Yalnızca betonların kapladığı şehirden, coşkulu yeşillik- lere dalmak beni heyecanlandırdı. Koşarak çi- çek toplamak için kırlara yöneldim. Sivrisinekler taşıdıkları parazitleri ısırdıkları in- sanlara bulaştırarak sıtma, sarı humma ve zika da dâhil olmak üzere pek çok hastalığın yayıl- masına neden olur. Dünya Sivrisinek Programı (WMP) adına çalışmalar yapan bir grup araştır- macı ise dang ateşi hastalığıyla savaşmak için bakteri bulaştırılmış sivrisineklerden yararlanı- yor. Dünya Sağlık Örgütünün tahminlerine göre her yıl 100-400 milyon insan yüksek ateşe ve eklemlerde ağrıya sebep olan dang ateşi hasta- lığına yakalanıyor. Hastalığın ana taşıyıcısı ise bilimsel adı “aedes aegypti” olan bir sivrisinek türü. Eski Boğaziçi'nin yalıları güya bir hesap neti- cesi değil de bir kalbin temayülleri, bir hevesin alakaları, bir vücudun hastalıkları, bir ömrün te- sadü eri ve bir nasibin gerçekleşmesiyle olmuş hissini veren; büyümüş, ihtiyarlamış, pörsümüş, solmuş, rengi uçmuş, kısmen göçmüş, su ile şişmiş, bir yana yatmış veya ilk gençliğin enkazı üstüne yeniden boyanmış, taranmış, süslenmiş hâlleriyle hayatın ta kendisiydi. Kapıyı hızlıca çalıyordu. Fakat ses veren kim- seyi duyamadı. Kapıyı da kimse açmıyordu. Pencereden içeri bakmayı denedi. Perdeden içerisi görünmüyordu. Evin etrafında sessizce bekledi. Biraz sonra arkadaşı Ahmet ailesiyle, ellerinde poşetlerle çıkageldi. Gerçek yazar ne zaman mola vermesi gerektiğini bilir. Zor günler geçirdiğinde hırsını sözcüklerden almaz. Genç sanatçıların asıl unuttuğu nokta bu. Nerede durup nerede yazmalılar, kestiremiyor- lar. Bir yapıt sanatçının duygu ve düşünceleri temizken oluşmalı, zorlandığında değil. Biz zor- landığımızda ne hissederiz onu içermeli. Betimleme Öyküleme Tartışma Açıklama Betimleme Öyküleme PARAGRAFTA ANLAM 3. BÖLÜM www.sadikuygun.com.tr 70 ETKİNLİK 21 Paragraf Oluşturma, Sıralama, Tamamlama, Metin Planı / Paragrafın Akışını Bozan Cümle 1 Aşağıda karışık hâlde verilen cümleleri örnek- teki gibi numaralandırarak paragra arı oluştu- runuz. Tatil beldelerini gezmek insanları mutlu eder. Bunların yanında tatil beldelerindeki tarihî güzellikleri de görmeden dönmek olur mu hiç? Yaz tatillerinde denize girmek, kumsallarda dolaşmak, manzaranın güzelliğini seyretmek iç ferahlatır. Tabii ki tek amaç gezmek değildir. Çünkü yeni yerler görmek, yeni insanlarla ta- nışmak insana mutluluk verir. Eğer mevsim kış ise kayak yapmak da müm- kün olur. Öğretmen, bir gün sınıfa elinde bir çantayla geliyor. Çanta açılınca öğrenciler sevinçle “Teşek- kürler!” diye bağrışıyorlar. Bütün öğrenciler bu renkli çantanın içindeki- leri merak ediyor. Öğrenciler çeşitli tahminlerde bulunuyor. Öğretmen, öğrencilerin meraklı gözlerle bak- tığını görünce “Sizce çantada ne var?” diye soruyor. Fakat kimse öğretmenin öğrencilerine hediye oyuncaklar getirdiğini bulamıyor. 2 Aşağıda verilen paragra arı uygun cümleleri seçerek tamamlayınız. İnsanlar yaşamda, toplumsal kurallara dikkat etmelidir. Toplumsal kurallara dikkat etmemek insanların özgürlüklerini engellemek demektir. Bu nedenle ---------------------------------------------- 1 toplumsal kurallara dikkat edilerek insanla- rın özgürlükleri engellenmemelidir. 2 topluma saygı gösterilmeli, adil olmaya önem verilmelidir. 3 özgürlüklere önem verenler toplumsal ku- rallara uyarlar. Henüz vakti varken insan, hayalleri için çaba sarf etmeli. İstiyorsa görebilmeli insan İzlan- da'daki Kuzey Işıkları'nı ya da laboratuvarda sabahlayabilmeli bilim uğruna. ---------------------- 1 Hayatın tadı sadece gezerek çıkartılabilir. 2 Ancak o zaman yaşamın bir anlamı olur. 3 Çünkü hayat zor ve daima çalışmalı. Biz çocukken yanı başımızda ninelerimiz, de- delerimiz olurdu. Her gece farklı bir masalla biz- leri avuturlardı. O zamanlar bu kadar çok ma- sal ezbere bilen büyüklerimiz bizde tarifsiz bir hayranlık uyandırırdı. Bugün anlıyorum ki bizim heyecanımıza göre şekillenen masalların heye- canı hiçbir dizide, lmde yok. ---------------------- 1 Heyecanlı dizi ve lmlere devam. 2 Yine de dizi ve lm izlemeliyiz. 3 Keşke yeni nesil çocuklar da bu güzelliği tadabilse. 1 1 © SADIK UYGUN YAYINLARI © 6 3 5 2 4 6 2 4 3 5 PARAGRAFTA ANLAM 3. BÖLÜM 75 UYGUN TÜRKÇE 6 SPOTLU SORU BANKASI Paragrafta Anlatım Özellikleri ETKİNLİK 24 1 Aşağıdaki tanımları uygun kavramlarla eşleştiriniz. 2 Aşağıdaki verilen metinlerde hangi anlatım özelliğinin kullanıldığını altlarındaki kutucuklara yazınız. Birbiriyle çelişmeyen, metin içerisinde gelişen düşüncelerin uyumlu olmasıdır. İletilmek istenen mesajı en az sözcükle ifade edebilmektir. Okuyucunun ilgisini canlı tutmayı ve okuyucuyu esere bağlamayı sağlar. Tüm insanlığa hitap eden, zamanın niteliklerine hâkim nitelik oluşturmaktır. Kolay telaffuz edilebilen sözcüklerden oluşan, kolay okunan metinler oluşturmaktır. Yazar veya şairlerin kendilerine has, orijinal metinler oluşturmasıdır. Sürükleyicilik Özlülük Tutarlılık Akıcılık Özgünlük Evrensellik Ben, düzyazıyı severim. Öyle kitaplarım da var- dır ama şiir, evrene daha yakındır. Şiirde bir mıs- ra ile söylediğiniz şeyi düzyazıyla söyleyemezsi- niz. Şiirde, hayatımızın en büyük zenginliği olan duyarlılık vardır. Zaten şiirin iki ayağı vardır: Bi- rincisi imge ayağı yani hayal gücü ayağı, ikincisi de içtenlik. Bu ikisi düzyazıda da olur ama şiirde daha kolay ve çabuk olur, birbirine daha çok ya- kışır. Onun için kendimi anlatmakta şiiri seçtim. Dünyamız son elli yılda 0,5 ila 0,8 derece ısındı. İçinde bulunduğumuz yüzyılın sonunda ise 2 de- rece daha sıcak olacak Dünyamız. Hepi topu 2 derece için mi bunca telaş demeyin. Buzulların erimesi, kıyıların sular altında kalacak olması, çöl coğrafyasının genişlemesi ve hayvan türleri- nin yok olacak olması bize hissettirmeden gelen küresel ısınma tehlikesi. İşten güçten fırsat bulup bir türlü kitaplığıma çe- kidüzen veremiyordum ne zamandan beri. Ben sıralaması şaşmış, bir parmak toz tutmuş kitaplar diyeyim, siz gerisini hayal edin. Bir de bizim hanı- mın her rafa bir iki tane koyduğu ufak biblolar var, ne diye koyar hiç anlamam. Temizlik sırasında birkaçı gazi oldu ama fena da olmadı. Misal, artık pek sevdiğim "Yeni Hayat" kitabının önünde yüzü kırılmış, kitap okuyormuş gibi duran bir delikanlı var. Gözüme iliştikçe gülesim geliyor. Necati Tosuner'in dilde yoğunluk üzerine söyle- diklerini çok önemli buluyorum. Tosuner, Türkçe- yi son dönemde kıskançlıkla koruyan bir yazar olarak biliniyor. Bir de bütün yazdıklarının çok indirgenmiş bir dili var. Uzatma yok, fazlalık yok, ne anlatılacaksa en az sözle anlatmak var. Hem zaten aslolan anlatmak isteneni karşı tarafın an- laması değil mi? Ee o zaman çok söze ne gerek var? Doğallık Evrensellik İçtenlik Özlülük Evrensellik İçtenlik Doğallık Özlülük