UYGUN - SPOTLU SORU BANKASI - FEN BİLİMLERİ 5. SINIF

www.sadikuygun.com.tr 154 ETKİNLİK YANIT ANAHTARI IŞIĞIN YAYILMASI 5. ÜNİTE www.sadikuygun.com.tr 90 Işığın Yayılması ETKİNLİK 23 1 Altay ve Sinem fen bilimleri dersinde aşağıdaki deney düzeneklerini hazırlamışlardır. Altay kartonları ortasından delip delikleri aynı hizaya getirmiştir. Sinem kartonları farklı kısımlardan delip delikleri aynı hizaya getirmemiştir. Daha sonra Altay ve Sinem mumun diğer tarafına geçerek deliklerden gözlem yapmıştır. Buna göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 1 Hangi öğrenci yanan mumu gözlemleyebilir? ..................................................................................................................................................... 2 Yapılan bu deney sonucunda ışık ile ilgili hangi sonuca ulaşılır? ..................................................................................................................................................... 2 Aşağıdaki cümleler doğru ise "D", yanlış ise "Y" yazınız. Bir kaynaktan çıkan ışın " " şeklinde gösterilir. Işık her yönde yayılır. Işık eğrisel bir biçimde yayılır. Sadece güneş ışınları doğrusal yayılır. Ağaç dalları arasından süzülen güneş ışığı, ışığın doğrusal bir biçimde yayıldığına örnek verilebilir. Bir mumdan yayılan ışın belirli bir yönde ve bir doğru boyunca yayılır. Altay Sinem Sadece Altay Işık bir doğru boyunca yayılır. D D Y Y D Y IŞIĞIN YAYILMASI 5. ÜNİTE 91 UYGUN FEN BİLİMLERİ 5 SPOTLU SORU BANKASI Işığın Yayılması ETKİNLİK 24 1 Aşağıdaki cisimlerden çıkan ışık ışınlarını çizimle gösteriniz. 2 Şekil 1 Şekil 2 Ceren yanan bir muma pipetle şekil 1'deki gibi bakıyor. Ceren mumun alevini görebilir mi? Neden? ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... Ceren şekil 2'de pipeti bükerek bakıyor. Ceren bu durumda mumun alevini görebilir mi? Neden? ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... Mumdan çıkan ışık ışınları doğrular boyunca her yöne yayılır. Pipet şekil 1'deki gibi düz konumdayken Ceren mumun yanan alevini görebilir. Mumdan çıkan ışık ışınları doğrular boyunca yayıldığı için Ceren yanan mumun alevini göremez. 4. ÜNİTE www.sadikuygun.com.tr 78 MADDE VE DEĞİŞİM ETKİNLİK 21 Isı Maddeleri Etkiler 1 Aşağıdaki olayları genleşme (G) ya da büzülme (B) olarak belirtiniz. Yazın elektrik tellerinin uzaması Soğuk odaya bırakılan termometrenin sıcaklık değerinin azalması Güneş alan bir ortama bırakılan topun şişmesi Yazın araba lastiklerinin şişmesi Güneş ışığında kalan deodorant şişesinin patlaması Kışın tren raylarının kısalması Soğuk su konulan sıcak bardağın çatlaması Kışın su borularının çatlaması Uygulama Köşesi Okan Bey, Ankara-İstanbul tren hattındaki rayların değişimi için görevlidir. Okan Bey çalışmalar sırasında raylar arasındaki boşlukları kontrol ediyor. Çalışanların bu konuda çok dikkatli olmasını istiyor. Okan Bey, raylar arasında bırakılan bu boşlukların tren kazalarını önleyeceğini ve bu konunun ne kadar önemli olduğunu çalışan işçilere anlatmıştır. Buna göre Okan Bey, kazaları önlemeye yönelik yaptığı bu çalışmada madde- nin hangi özelliğine dikkat etmiştir? Yazınız. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. G G B G B G B G Genleşme ve büzülme özelliğine dikkat etmiştir. 4. ÜNİTE 79 MADDE VE DEĞİŞİM UYGUN FEN BİLİMLERİ 5 SPOTLU SORU BANKASI ETKİNLİK 22 Isı Maddeleri Etkiler 1 Aşağıda verilen kavramları bulmacada bulup örnekteki gibi çiziniz. Boş kalan har er sıralandığında oluşan şifreyi yazınız. Erime Sıcaklık Bozunma Yoğuşma Madde Genleşme Büzülme Donma Katı Gaz Sıvı Isı Isınma D M O İ Ş D A N D Z A M R I İ E E İ E B M S E N A K I I M L S G I Z İ T A S E E M I D I Ğ A V S L R E A I L K S K C I Ü D N A Z B D U M O Ü I Ğ Y Ş A A U O M M I Ş E L E I E M N G Şifre: M A D D B Ü Z Ü L M E S I C A K L I K Y O Ğ U Ş M A G E N L E Ş M E G A Z I S I N M A A M N U Z O B D O N M A E R İ M E S I V I K A T I I S I M İ E E D E S İ İ A L I Ğ D D I Ş R 4. ÜNİTE www.sadikuygun.com.tr 74 MADDE VE DEĞİŞİM ETKİNLİK 19 Isı ve Sıcaklık 1 Aşağıdaki tabloda verilen ifadelerin hangi kavrama ait olduğunu " " işareti ile belirtiniz. Kalorimetre kabı ile hesaplanır. Isı Sıcaklık Enerji türüdür. Maddeler arası alınıp verilebilir. Birimi derece Celsius'tur. Birimi Joule'dür. Termometre ile ölçülür. İfadeler 2 Aşağıdaki ifadelerde ısı ve sıcaklık kavramının doğru (D) ya da yanlış (Y) kullanıldığını belirtiniz. Yan- lış kullanılan ifadelerin doğru yanıtlarını yazınız. Hasta olan Ayça'nın vücut sıcaklığı 38,5 cal'dir. ............................................................................................................................................................ Isıtılan suyun sıcaklığı artar. ............................................................................................................................................................ Ankara'da havanın ısısı 38°C'tur. ............................................................................................................................................................ Kaynayan sudaki termometre 100°C'u gösteriyor. ............................................................................................................................................................ Sıcaklık alışverişi maddelerin ısıları eşit oluncaya kadar devam eder. ............................................................................................................................................................ Y D Y D Y Hasta olan Ayça'nın vücut sıcaklığı 38 5 °C'tur. Ankara'da havanın sıcaklığı 38°C'tur. Isı alışverişi maddelerin sıcaklıkları eşit oluncaya kadar devam eder. 4. ÜNİTE 75 MADDE VE DEĞİŞİM UYGUN FEN BİLİMLERİ 5 SPOTLU SORU BANKASI ETKİNLİK 20 Isı ve Sıcaklık 1 Sıcaklıkları verilen cisimler temas ettiriliyor. Buna göre cisimler ile ilgili boş bırakılan yerlere uygun ifadeleri yazınız. K cismi ısı .................................................................... L cismi ısı .................................................................... K L 0°C 15°C M ve N arasında ısı alışverişi ............................... ........................................................................................ M N 70°C 70°C P cismi ısı .................................................................... S cismi ısı .................................................................... P S 0°C 20°C Y Z 100°C 120°C Y cisminin sıcaklığı .................................................. Z cisminin sıcaklığı .................................................. Uygulama Köşesi Aynı suyu Gamze ve Kerem'in farklı şekilde hissetmesinin nedeni nedir? Yazınız. .................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... Gamze Sıcak Ilık Kerem Soğuk Gamze ellerini sıcak suya, Kerem ise soğuk suya batırıp bir süre bekliyor. Daha sonra Gamze ve Kerem ılık su bulunan bir kaba ellerini sokuyor. Gamze suyun soğuk olduğunu, Kerem ise suyun sıcak olduğunu söylüyor. verir. gerçekleşmez Çünkü sıcaklıkları eşit. alır. alır. artar. verir. azalır. Verilen olay ısı alışverişi ile ilgilidir. Gamze'nin elleri sıcak su içerisinde ısı alarak ellerinin sı- caklığı artmıştır. Daha sonra ılık suya soktuğunda ise elleri ısı verdiği için ılık suyu soğuk su gibi hissetmiştir. Kerem'in elleri soğuk suya ısı verdiğinden sıcaklığı düşmüştür. Daha sonra ılık suya ellerini sokan Kerem ısı aldığı için ılık suyu sıcak gibi hissetmiştir.