UYGUN - SPOTLU SORU BANKASI - FEN BİLİMLERİ 5. SINIF

153 UYGUN FEN BİLİMLERİ 5 SPOTLU SORU BANKASI ETKİNLİK YANIT ANAHTARI 4. ÜNİTE www.sadikuygun.com.tr 70 MADDE VE DEĞİŞİM ETKİNLİK 17 Maddenin Ayırt Edici Özellikleri 1 Aşağıda saf bir maddeye ait sıcaklık-zaman tablosu verilmiştir. Zaman (dk.) Sıcaklık (°C) 1 15 3 25 6 8 40 60 2 20 5 35 4 25 7 9 10 50 60 70 a Maddenin ilk hâli nedir? Nedenini yazınız. ............................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................... b Maddenin hâl değişim olayları hangi sıcaklıklarda gerçekleşmiştir? ............................................................................................................................................................................................................... c Maddenin donma sıcaklığı kaç ° C'tur? .............................................................................................................................................................................................................. . 2 Saf suyun farklı durumları şekillerdeki düzeneklerde verilmiştir. Verilen bilgilere göre sıcaklık değer- lerini görsellerin altına yazınız. -15°C 0°C 100°C 70°C • Madde ısıtıldığın- da termometrede- ki değer artıyor. • Madde sıcaklığı değişmiyor. • Madde ısıtıldığın- da sıcaklık artıyor. • Buharlaşmanın en fazla olduğu andır. Katıdır. Madde iki kez ısı alarak hâl değiştirmiştir. Katı maddeleri, yeterli miktarda ısı aldıklarında iki kez hâl değişimi görülür. Erime 25°C Kaynama 60°C 25°C - 15°C 70°C 0°C 100°C 4. ÜNİTE www.sadikuygun.com.tr 74 MADDE VE DEĞİŞİM ETKİNLİK 19 Isı ve Sıcaklık 1 Aşağıdaki tabloda verilen ifadelerin hangi kavrama ait olduğunu " " işareti ile belirtiniz. Kalorimetre kabı ile hesaplanır. Isı Sıcaklık Enerji türüdür. Maddeler arası alınıp verilebilir. Birimi derece Celsius'tur. Birimi Joule'dür. Termometre ile ölçülür. İfadeler 2 Aşağıdaki ifadelerde ısı ve sıcaklık kavramının doğru (D) ya da yanlış (Y) kullanıldığını belirtiniz. Yan- lış kullanılan ifadelerin doğru yanıtlarını yazınız. Hasta olan Ayça'nın vücut sıcaklığı 38,5 cal'dir. ............................................................................................................................................................ Isıtılan suyun sıcaklığı artar. ............................................................................................................................................................ Ankara'da havanın ısısı 38°C'tur. ............................................................................................................................................................ Kaynayan sudaki termometre 100°C'u gösteriyor. ............................................................................................................................................................ Sıcaklık alışverişi maddelerin ısıları eşit oluncaya kadar devam eder. ............................................................................................................................................................ Y D Y D Y Hasta olan Ayça'nın vücut sıcaklığı 38 5 °C'tur. Ankara'da havanın sıcaklığı 38°C'tur. Isı alışverişi maddelerin sıcaklıkları eşit oluncaya kadar devam eder. 4. ÜNİTE www.sadikuygun.com.tr 64 MADDE VE DEĞİŞİM Madde Hâl Değişimi ETKİNLİK 15 1 Verilen bulmacayı uygun şekilde tamamlayınız. Yukarıdan aşağıya 1 Buharlaşmanın en hızlı olduğu zaman 3 Eriyen buzun son hâli 5 Havadaki su buharının hâli 7 Katı maddelerin ısı alarak sıvı maddeye dönüşmesi Soldan sağa 2 Sıvı maddenin ısı vererek katı hâle geçmesi 4 Gazların ısı vererek sıvı hâle dönüşmesi 6 Donan sıvının son hâli 8 Maddenin katı hâlden gaz hâle geçmesi 7 3 1 5 8 6 4 2 2 Aşağıdaki şemada numaralanmış hâl değişim olaylarını yazınız. Gaz Katı Sıvı 5 4 6 3 1 2 1 2 3 4 5 6 D O B N Erime Donma Buharlaşma Yoğuşma Süblimleşme Kırağılaşma U İ O Ğ L M Ş M Ş A N A A Y Ü K A T I I V S A M L M A İ E E G R Z M E 4. ÜNİTE 65 MADDE VE DEĞİŞİM UYGUN FEN BİLİMLERİ 5 SPOTLU SORU BANKASI Madde Hâl Değişimi ETKİNLİK 16 1 Verilen hâl değişim olaylarını aşağıdaki örnekler ile eşleştiriniz. İlgili olan hâl değişim olayını kutuya yazınız. Erime Buharlaşma Kristallenme Donma Yoğuşma Süblimleşme 1. Asılan ıslak çamaşırların kuruması 2. Yazın pencere kenarında unutulan katı çikolatanın sıvı hâle gelmesi 3. Banyo yaparken aynanın buğulanması 4. Sıvı demirlerin kalıplara dökülerek eşyaların yapılması 5. Bir ortama bırakılan naftalinin etrafına koku vermesi 2 Sabah erken saatlerde uyanan Hülya, kar yağma- masına rağmen araba camlarının üzerinde kara benzer maddelerin olduğunu fark ediyor. Bir süre sonra ise camların üzerinde su damlacıklarının olduğunu görüyor. Öğle saatlerinde ise su damla- cıklarının kalmadığını gözlemliyor. Buna göre meydana gelen hâl değişim olaylarını sırasıyla yazınız. .............................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................. Buharlaşma Yoğuşma Erime Donma Süblimleşme 1. Buz kristallerinin oluşması ➞ Kırağılaşma 2. Buz kristallerinin su damlacıklarına dönüşmesi ➞ Erime 3. Su damlacıklarının kaybolması ➞ Buharlaşma KUVVETiN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME 3. ÜNİTE www.sadikuygun.com.tr 52 Sürtünme Kuvveti ETKİNLİK 13 1 Aşağıdaki görselleri inceleyiniz, sürtünme kuvvetini "artırır" ya da "azaltır" şeklinde altındaki boş- luklara yazınız. ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... Uygulama Köşesi 1. Günlük hayatta ulaşım aracı olarak pek çok alternatif bulunmaktadır. Bu alternatiflerden biriside uçaktır. Peki ama uçakların uç kısımları neden sivridir? ............................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. Özdeş boyutta üç adet kâğıt kullanarak yandaki gibi kâğıttan uçaklar yapın ardından bu uçakları eşit kuvvetlerle havaya doğru ittirin ve uçakların havada aldıkları mesafeyi gözlemle- yin. Gözlemlerinizi aşağıya açıklayın. ............................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................ Artırır. Azaltır. Artırır. Artırır. Azaltır. Artırır. Azaltır. Artırır. Hava direnci yani sürtünme kuvvetinin etkisini azaltmak için Öğrenci yorumu KUVVETiN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME 3. ÜNİTE 53 UYGUN FEN BİLİMLERİ 5 SPOTLU SORU BANKASI Sürtünme Kuvveti ETKİNLİK 14 1 Bir öğrenci tahta bir takozu farklı zeminlerde şekilde görüldüğü dinamometre yardımıyla harekete geçiriyor. Buna göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3 Aşağıdaki ifadeler doğru ise (D), yanlış ise (Y) yazınız. Rahat bir şekilde yürümek sürtünmenin olumlu bir etkisidir. Bir zeminin yağlanması sürtünme kuvvetini artırır. Sürtünme kuvveti cismin hareket yönüne zıttır. Buzlu yollara kum dökmek sürtünmeyi azaltır. Gemilerin önü su direncini azaltmak için "V" şeklinde tasarlanmıştır. Tahta zemin Mermer zemin K L a Cisimler harekete geçtiğinde hangi dinamometrede okunan değer en büyüktür? .................................... b Hangi zeminde cisme etki eden sürtünme kuvveti daha fazladır? .................................... c Tahta zemine yağ dökülüp, cisim hareket ettirildiğinde dinamometrede okunan değer ve sürtünme kuvveti nasıl değişir? .............................................................................................................................................................................................. d Deney sonucunda öğrenci hangi sonuca ulaşır? ............................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................. 2 top Çakıllı zemin K top Tahta zemin L top Cam zemin M Şekildeki zeminlerde özdeş toplar vardır. Toplara eşit kuvvet uygulayarak hareket etmesi sağlanıyor. Buna göre hangi top düz zeminde daha fazla yol alır? Neden? ............................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................. K Tahta zeminde Dinamometrede okunan değer azalır. / Sürtünme kuvveti azalır. Sürtünme kuvveti yüzey cinsine bağlıdır. Yüzeyin pürüzlülüğü arttıkça sürtünme kuvveti artar. M topu daha fazla yol alır. Çünkü cisme etki eden sürtünme kuvveti az olduğu için hareketi yavaş- latıcı etkisi daha azdır. D D Y Y D