UYGUN FASİKÜL - 5. SINIF TÜRKÇE

1. Gerçek Anlam: Bir sözcüğün söylendiği anda akla gelen ilk anlamıdır. Sözcükler anlam özel- liklerine göre gerçek anlam, mecaz anlam ve terim anlam başlıkları altında incelenir. Gerçek anlam, sözcüğün asıl anlamıdır. Sözlükte birinci sıraya yazılır, bu nedenle gerçek anlama “sözlük anlamı” da denir. • “Arkadaşını yolcu ederken ona el salladı.” cümlesinde “el” sözcüğü akla gelen ilk anlamıyla kullanılmıştır, yani gerçek anlamlıdır. • Siz de aşağıdaki sözcükleri akla gelen ilk anlamı ile cümlede kullanınız. • perde : ............................................................................................................... • ağır : ............................................................................................................... 2. Mecaz Anlam: Sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır. Mecaz anlamda kullanılan sözcükler genellikle soyut anlam kazanır. Türkçe sözlüklerde mecaz anlamlı sözcüklerin başında “mec.” şeklinde bir kısaltma yer alır. Örneğin “ boş ” sözcüğünü aşağıdaki cümlede inceleyelim: • “Bizi boş tesellilerle aldatmaya çalışma.” • “ Boş ” sözcüğü bu cümlede “bir işe yaramayan” anlamında kullanılmıştır. Bu sözcüğün akla ilk gelen anlamı ise “içinde, üzerinde hiçbir şey bulunmayan”dır. Bu sözcük, bu cümlede gerçek anlamından uzaklaşarak yeni bir anlam kazanmıştır. Aşağıdaki örnekleri inceleyelim: • Kar yağınca soğuk hava sokak hayvanlarını olumsuz etkiledi.  Gerçek anlam • Elindeki kutunun içi çiçeklerle doluydu .  Gerçek anlam • Yanık patatesler tencerenin dibine yapışmıştı.  Gerçek anlam • Aslı ile Ali, Senem’e soğuk davranıyor.  Mecaz anlam • Bilgisi ve görgüsüyle çok dolu birine benziyordu.  Mecaz anlam • Sanatçının yanık sesiyle söylediği türküleri dinledik.  Mecaz anlam Aşağıdaki cümlelerde ”bakmak” sözcüğünün gerçek anlamıyla mı, mecaz anlamıyla mı kullanıldığını karşısındaki kutucuklara yazınız. CÜMLELER ANLAMLARI Kaybettiğim cüzdanımı bulmak için her yere baktım. Demir derslerine bakarken ben kitap okuyorum. Evdeki tüm işler anneme bakıyordu. Otel odamızı manzaraya bakan taraftan seçtik. Öğretmen, öğrencilerine sevgi dolu bakıyordu. Küçük yaşına rağmen ailesine o bakıyor. 2 Öğrenci Yorumu Aramak Uğraşmak, meşgul olmak Bir işin birinden beklenmesi Bir şeyin yüzü bir yöne doğru olmak Bakışı bir şey üzerine çevirmek Beslemek, geçindirmek 5. Sınıf Türkçe 3 SÖZCÜKTE ANLAM ÖZELLİKLERİ